Zdjęcia

Pierwsze ślady osadnictwa na terenach dzisiejszego Gniezna, pochodzą z końca paleolitu, tj. sprzed 8 tys. lat, zaś od końca VIII w. istniał tu obronny zespół osadniczy państwa plemiennego Polan. Rozbudowany i zmodernizowany za czasów Mieszka I stał się siedzibą pierwszych władców piastowskich jako główny gród państwa Polan. Dotychczas uważano, że w końcu VIII w., za rządów półlegendarnej dynastii Popielidów powstał w Gnieźnie gród (plemienia Goplan?) i podgrodzie, otoczone wałem drewniano-ziemnym. Jednak najnowsze badania dendrochronologiczne dostarczyły dowodów na to, że najstarszy gród gnieźnieński zbudowano dopiero ok. 940 na Wzgórzu Lecha (gdzie wg źródeł archeologicznych znajdowała się wówczas świątynia pogańska), a więc za panowania Siemomysła Lestkowica z dynastii Piastów. Jednak tak późna chronologia Gniezna, jako obronnej siedziby książęcej, nie wyklucza wcale funkcjonowania na tym miejscu od przełomu VIII i IX w. pogańskiego ośrodka kultowego, na terenie którego dokonywano prawdopodobnie intronizacji książąt plemiennych. W X w. Gniezno stanowiło jeden z grodów stołecznych państwa Piastów, obok m. in. Ostrowa Lednickiego, Poznania i Giecza (grodów stołecznych, czyli miejsc gdzie wzniesiono tzw. palatia książęce było kilka, lecz zgodnie z dokumentem "Dagome iudex" z ok. 991, jedyną formalną stolicą państwa polskiego było Gniezno). O stołecznej funkcji Gniezna świadczyć mogą także napisy Gnezdun civitas na monetach Bolesława Chrobrego, jak również fakt pochowania właśnie w Gnieźnie ciała Świętego Wojciecha. W 1000 odbył się w Gnieźnie zjazd, w którym uczestniczył Bolesław I Chrobry i Otton III, podczas tego zjazdu utworzono arcybiskupstwo gnieźnieńskie. W 1025 odbyła się w Gnieźnie koronacja Bolesława Chrobrego pierwszego króla Polski. W 1038 wtargnął do grodu Brzetysław I (książę czeski), pozostawiając po sobie spalone podgrodzia i zniszczoną, ograbioną katedrę. Na skutek tego Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę do Krakowa. W 1239 Gniezno uzyskało prawa miejskie. W 1331 miasto zajęli Krzyżacy, rabując je i niszcząc. Odbudowę i rozwój gospodarczy zawdzięcza Gniezno Kazimierzowi Wielkiemu. Za rządów Władysława Jagiełły (1419) gnieźnieńskim arcybiskupom przyznano tytuł prymasa Polski oraz zastrzeżono godność kardynała. W kolejnych latach Gniezno stało się dużym ośrodkiem handlu krajowego i zagranicznego. Każdego roku odbywały się w Gnieźnie jarmarki: św. Wojciecha, św. Trójcy, św. Bartłomieja i św. Andrzeja. Uczestniczyli w nich kupcy z Wilna, Mińska, Brześcia, Śląska, Moraw, Włoch, Flandrii i Anglii, a także z Hamburga, Norymbergi i Frankfurtu. Skutkiem rozwoju handlu był rozwój rzemiosła. Gniezno było drugim po Krakowie ośrodkiem sztuki, szczególnie muzycznej. Na skutek wielu klęsk takich jak: zarazy, pożary, najazdy obcych wojsk Gniezno stopniowo traciło swoją pozycję w kraju. Jednak od połowy XVIII w. miasto powtórnie zyskało na znaczeniu.W 1768 Gniezno stało się stolicą województwa. W okresie rozbiorów znalazło się pod zaborem pruskim, a w 1815, w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego, w granicach Wielkiego Księstwa Poznańskiego wchodzącego w skład Prus. W 1918 było jednym z głównych ośrodków powstania wielkopolskiego.

Po odzyskaniu niepodległości, w 1919 stało się siedzibą władz powiatowych. Przywrócono także dawny herb miasta z orłem w koronie. W okresie okupacji hitlerowskiej Gniezno weszło w skład Rejencji Inowrocławskiej. 21 stycznia 1945 do miasta weszła Armia Czerwona, po kilku dniach Rosjanie bestialsko z premedytacją spalili katedrę gnieźnieńską. Po II wojnie światowej nastąpiła rozbudowa i dynamiczny rozwój miasta.

Obecnie Gniezno jest ośrodkiem przemysłu lekkiego, spożywczego, przemysłu elektrotechnicznego, przemysłu mechanicznego i przemysłu budowlanego (szczególnie dynamiczny rozwój tych sektorów nastąpił w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, kiedy zaczęły tu inwestować znane zachodnie firmy) Znajdują się tu fabryki: maszyn i urządzeń pakujących, dźwigów i wind budowlanych, zakład techniki biurowej, zakłady elektrotechniczne, fabryka baterii, kilka fabryk okien, fabryka armatury przemysłowej, zakłady poligraficzne, liczne zakłady odzieżowe i obuwnicze. Jest też dużym węzłem komunikacyjnym. Przez miasto przebiega droga krajowa nr 5 i zarazem trasa europejska E261 Wrocław - Poznań - Bydgoszcz - Gdańsk. Około 20 km na południe - we Wrześni - przebiega autostrada A2 Świecko - Poznań - Warszawa. Najbliższy port lotniczy zlokalizowany jest w Poznaniu (ok. 50 km). Miasto jest także znaczącym ośrodkiem turystycznym.